Ο ΚΟΡΟΝΟΪΟΣ ΤΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ

Τώρα που ξεκαθαρίστηκε [;] το ζήτημα με τον …κοροναϊό [το post κορονοϊός it is είχε αναρτηθεί μια βδομάδα πριν από τις διευκρινιστικές δηλώσεις του κυρίου Μπαμπινιώτη] και ο κύριος Μπογδάνος στηλιτεύει απο τηλεοράσεως την υποβάθμιση της αίσθησής μας περί την γλώσσα, να πούμε ότι …η υπόθεση δεν εξαντλείται εδώ. Μπορεί ο κορονοϊός να είναι ορθότερος από τον ανεκδιήγητο κοροναϊό, αλλά, η αληθινά σωστή μεταφορά στα ελληνικά θα ήταν: ιός κορώνα. γιατί το “κορώνα” δεν λειτουργεί εδώ σαν ένας απλός προσδιορισμός. Είναι, τρόπον τινά, το brand name του ιού. Και η πρόταξη του brand name είναι χαρακτηριστική της αγγλικής γλώσσας. Ο “θρίαμβος” της περί τα γλωσσικά αίσθησής μας έγκειται στην μηχανική μεταφορά του στα ελληνικά, δεκαετίες τώρα, με εκφράσεις όπως …η χουάτς απ παρέα και …η τάσιμο μηχανή μου. Αυτής της εξαμβλωματικής τάσης δείγμα αποτελούσε ο …κοροναϊός. Όσο για τον κορονοϊό, αποτελεί λύση ενδεδειγμένη υπό τις παρούσες περιστάσεις αλλά, πάντως, πρόχειρη.
Για περισσότερα βλ. παρακάτω κείμενό μου, δημοσιευμένο στο περιοδικό ΗΧΟΣ, τον Δεκέμβριο του 2011:

                                                     LOGOS ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΕΠΙΘΕΤΩΝ
Έχει νόημα στις μέρες μας να ασχοληθείς με την άνωθεν επιβεβλημένη μετάλλαξη της ελληνικής γλώσσας; Υπό συνθήκες γενικής κατάρρευσης, πόσο εκτός τόπου μπορεί να φανείς, ή και ενοχλητικός ακόμα… Μ’ όλο το κύρος τους και τις καλές προθέσεις, οι γλωσσαμύντορές φιλόλογοι της παλαιότερης γενιάς δύσκολα βρίσκουν ακροατήριο. Στυφό ύφος, και μια υποφώσκουσα αυταρέσκεια πίσω από τον διδακτικό τόνο, αυτό που προκαλούν συνήθως είναι το φαινόμενο της ψυχολογικής ανάδρασης [βλέπε: το αντίθετο από το επιδιωκώμενο αποτέλεσμα]. Όσο για την πλειονότητα των νέων φιλολόγων, όταν δεν είναι απλλώς ανίδεοι, προσέχουν μη φανούν ότι κουνούν το δάχτυλο, προς την κατεύθυνση μιας διψασμένης για «ανατροπές» νεολαίας.
Και όμως, η στοιχειώδης αισθητική και ευαισθησία περί τα γλωσσικά αρκούν για να σε βγάλουν απ’ τα ρούχα σου…
Δεν πρόκειται μόνο για τα greeklish των sms και των βιβλίων της κυρίας Διαμαντοπούλου.
Με δεδομένο ότι η βιομηχανία του θεάματος τείνει να υποκαταστήσει την παιδεία στον δια-μορφωτικό της ρόλο, ενώ οι διαφημίσεις πιάνουν όλο και μεγαλύτερο μέρος του χρόνου της, αντιλαμβάνεται κανείς ότι η πιο συστηματική σφαγή της γλώσσας γίνεται σ’ αυτές τις τελευταίες.
Και είναι φυσικό: στο χώρο της επικοινωνίας – διαφήμισης, όπως σε όλους τους χώρους, οι άξιοι λόγου άνθρωποι σιωπούν, ή εγκαταλείπουν τη χώρα με ελαφρά πηδηματάκια. Εκείνοι που απομένουν, πιστοί στο πνεύμα της εποχής, πασχίζουν με κάθε τρόπο να εντυπωσιάσουν. Ως αποτέλεσμα έχουμε «υπερβάσεις», όπως αυτές που ακούγονται τελευταία στην τηλεόραση:
«Ενημερωθείτε για τις λεπτομέρειες του miles and bonus λογαριασμού σας».
«Το νέο Nova Christmas κανάλι».
«Είμαι έξυπνη, όπως η Tassimo μηχανή μου».
Οι αλιείς μαργαριταριών ας προσέχουν: δεν έχουμε να κάνουμε με μεμονωμένα κρούσματα τύπου ΓΑΠ ή Άντζελας Δημητρίου. Το φαινόμενο εξελίσσεται βάσει σχεδίου, όχι καταστρωμένου σε σκοτεινά κέντρα, υπαγορευμένου όμως από τις περιστάσεις.
Η σύνταξη φερ’ ειπείν της μάρκας πριν απ’ το προϊόν, δίκην …επιθέτου, ανήκει στο πλαίσιο μιας συλλήβδην, μηχανικής μεταφοράς αμερικάνικων σχημάτων στα ελληνικά, η οποία δεν απέχει πολύ από την Googlo – μετάφραση – μετατροπή του κειμένου σε αλαμπουρνέζικα.
Μιλώντας για Αμερική, το έχουμε ξαναπεί: μιλάμε για κουλτούρα όπου η ουσία [το ουσιαστικό] χάνεται κάτω από μια πλημμυρίδα επιθέτων [=προσδιορισμών ποιότητας] που επι-τίθενται ατάκτως, στο πλαίσιο ενός αέναου πολέμου που διεξάγεται στους κόλπους της αγοράς. Τα επίθετα είναι βολικά όπως η Coca Cola. Πάνε …με όλα. Το οτιδήποτε μπορεί να είναι …απαίσιο, φρικτό, μαγικό, συγκλονιστικό, αρκεί κάποιος, για δικούς του λόγους, να το έχει αποφασίσει.
Η ελληνική σύνταξη, αντίθετα από την αγγλική, δεν επιτρέπει την τοποθέτηση ουσιαστικών που προσδιορίζουν το είδος, την προέλευση, την ιδιοκτησία κλπ. πριν από το προσδιοριζόμενο. Μιλάμε για κινητό Nokia, όχι για Nokia κινητό. Μιλάμε για κορίτσια του Playboy, όχι για Playboy κορίτσια. Μιλάμε [σ’ αυτό το περιοδικό τουλάχιστον] για το ντεμπούτο στη δισκογραφία, όχι για το …ντεμπούτο άλμπουμ.
Με τη μηχανική «ελληνικοποίηση» των αγγλικών έχουμε την αυτόματη πρόταξη όλων των προσδιορισμών και τη μετατροπή τους σε …επίθετα.
Το πράγμα δεν εξαντλείται σε «αισθητισμούς» και οιμωγές για την κατάντια της γλώσσας: Στην περίπτωση ειδικά που εξετάζουμε, αυτήν της προήγησης της φίρμας από το διαφημιζόμενο είδος, η φίρμα λειτουργεί ως προσδιορισμός ποιότητας, ή, ακριβέστερα, ως εγγύηση de facto αξίας. Το brand γίνεται συνώνυμο του καλού καγαθού προϊόντος.

3
(Visited 125 times, 1 visits today)

Leave a Reply