Όταν την παρακολουθώ, συγκατανεύω. Όχι με ιδιαίτερη συμπάθεια – αυτό που κάνει δεν με αφορά – μα ούτε με συγκατάβαση. Απέναντί μου ανοίγεται ένας κόσμος, όχι οικείος ή φιλόξενος, άξιος όμως θαυμασμού. Αν υπάρχει στην Ελλάδα μια περίπτωση που δικαιούται το χαρακτηρισμό της “show woman”, αντίστοιχης μιας Shirley Bassey ή Barbra Streisand, αυτή είναι η Μαρινέλλα. Εκτός και αν υπήρξε/υπάρχει άλλη που να συνδυάζει τις απλησίαστες φωνητικές της δυνατότητες, την ακτινοβολία, τον έλεγχο της σκηνής και των εκφραστικών μέσων. Η Μαρινέλλα ήταν προορισμένη για να λάμψει, όσο για τις φάσεις της καριέρας της καθρεπτίζουν την εξέλιξη (=διαδικασία αποσύνθεσης) του ελληνικού τραγουδιού των τελευταίων 60+ χρόνων.
Έχοντας ήδη επιτυχίες πίσω της, θα αποτελέσει από τα ’70s αιχμή του δόρατος σ’ αυτό που θα ονομάζαμε διαδικασία ομογενοποίησης του ελληνικού τραγουδιού. Ήταν η πρώτη που έπαιξε και στα δυο ταμπλό, συνδυάζοντας άφοβα “διασκέδαση” και “ποιότητα”, τότε που το χάσμα ανάμεσα στα δυο άρχιζε να δημιουργείται. Πάντα με καλές προθέσεις και κυρίως, χωρίς εκπτώσεις ως προς ό,τι την αφορούσε. Δύναμη για να καταργεί τα στεγανά της έδινε το υπερβατικό ταλέντο και …η αγάπη του λαού.
Όμως αυτό δεν υπήρχε περίπτωση να μην φέρει κάποια σύγχυση. Γιατί όντως, ένα τραγούδι του Κατσαρού ή του Bοσκόπουλου, μπορεί να συνυπάρξει μ’ ένα του Χατζιδάκι ή του Ξαρχάκου, κάτω απ’ την αιγίδα μιας φωνής που μεταβάλλει ό,τι ερμηνεύει σε πυροτέχνημα. Έτσι όμως, τα όρια ανάμεσα στα μεν και τα δε γίνονται απροσδιόριστα. Eπόμενο στάδιο: γίνεται σαφές στους ανθρώπους των εταιριών ότι μπορούν να λειτουργήσουν αποκλειστικά με μεγάλους τραγουδιστές και “συνθέτες – γαλατάδες” [ιδιοφυής περιγραφή του φαινομένου από τον Άκη Πάνου]. Mεθεπόμενο στάδιο: οι διαχωριστικές γραμμές γίνονται κάθετες, και στις κυκλωτικές κινήσεις της βιομηχανίας αντιπαρατίθεται η σπασμωδική αντίδραση των δήθεν έντεχνων και ποιοτικών.
Η ιδεολογική τάση ενάντια στην κυριαρχία των τραγουδιστών που αναπτύχθηκε από μουσικοδιανοούμενους και εναλλακτικούς καλλιτέχνες στα ‘80s και ‘90s ήταν εκτός θέματος, μια και εμφάνιζε αυτήν ως υπεύθυνη για το κατρακύλισμα. Λες και δεν χρειαζόμαστε μεγάλους τραγουδιστές, ή λες και σε άλλες εποχές δεν υπήρχαν συνθέτες – στιχουργοί αντάξιοί τους. Ως αντίπαλο δέος πρότειναν τις δικές τους, home made παραγωγές: μέτριες, υποτονικές φωνές, επενδυμένες συνήθως σε μέτρια, γκρινιάρικα τραγούδια. Κι αυτό δεν είναι τυχαίο: οι περιπτώσεις ιδιοσυγκρασιακών (Dylan, Σαββόπουλος…) που στέκονται ως ερμηνευτές των τραγουδιών τους είναι σπάνιες. Κατά τεκμήριο, ένα μεγάλο τραγούδι χρειάζεται μια μεγάλη φωνή (η μικρή δεν μπορεί να αποδώσει λεπτομέρειες και αποχρώσεις, στις οποίες ακριβώς οφείλεται η …μεγαλοσύνη του). Το πρόβλημα λοιπόν συνέχισε να εντοπίζεται στο επίπεδο της χαμηλής συνθετικής – στιχουργικής παραγωγής. Και το συντήρησαν τόσο οι δημιουργοί – κομπάρσοι των τραγουδιστών, όσο και οι ερασιτέχνες εναλλακτικοί (τραγουδοποιοί κ.λπ.), με ένα κορμό από τραγούδια προσαρμοσμένα στις φωνητικές ατέλειές τους.
Στις αρχές της νέας χιλιετίας, το ελληνικό τραγούδι, με την εξαφάνιση των ορίων ανάμεσα σε “έντεχνο και εμπορικό” θύμιζε, δίκην παρωδίας, την περίοδο των ’70s, τότε που η Mαρινέλλα έριχνε τον κόσμο στην αγκαλιά του ελαφρολαϊκού, διατηρώντας το σεβασμό και την αγάπη των “μεγάλων συνθετών”.
Eυχής έργο θα ήταν να είχε επακολουθήσει μια επιστροφή ακόμα πιο πίσω, σε μια κατάσταση ανάλογη των ’50s, της εποχής που ξεκινούσε η Μαρινέλλα. Και με συνθέτες άξιους και σεμνούς, όπως αυτούς που πρωτοτραγούδησε. Aνθρώπους όπως ο Χιώτης, ο Ζαμπέτας, ο Καλδάρας, ο Μπακάλης… Χωρίς τις μεγαλοστομίες και τις “έντεχνες” προσμίξεις που έκαναν το τραγούδι απωθητικό για τον “απλό άνθρωπο”. Aυτές που έδωσαν άλλοθι σε ένα είδος διασκέδασης που σκοπός της ήταν η αποενοχοποίηση απ’ τα “γιατί” και τα “πρέπει”. Το αποτέλεσμα της οποίας βιώνουμε στο πετσί μας σήμερα, με τη μορφή της Φουρέιρα.
Υπεύθυνοι γι αυτό δεν είναι μόνο οι λογιστές – executives των δισκογραφικών. Eίναι και οι συνθέτες με κομματική ταυτότητα, εκείνοι που μετέτρεψαν το τραγούδι σε λαϊκό ορατόριο και τροπάρι.