Το σχόλιο του stcigar στο post για τον Τριανταφυλλόπουλο, ευστοχώτατο όπως πάντα, ήταν :
Η επιτυχία των ΜΜΕ τα τελευταία χρόνια δεν συνίσταται τόσο στο γεγονός ότι καθορίζουν τη σκέψη των ανθρώπων, όσο στο γεγονός ότι καθορίζουν τα προσωπικά συναισθήματα. Σου λένε φοβήσου – και συ φοβάσαι, σου λένε χαλάρωσε – χαλαρώνεις, αυτόν θα τον αγαπάς – και συ τον αγαπάς, τον άλλον θα τον μισείς – και τον μισείς. Το να καθορίζει κάποιος τη σκέψη σου κάπου είναι και αναμενόμενο, δεδομένου ότι ελάχιστοι άνθρωποι σκέφτονται από μόνοι τους – είναι λιγάκι σαν τη σχέση τους με τη μουσική – τα αισθήματα όμως είναι κάτι πολύ βαθύτερο που στην τελική το έχουν ακόμα και τα ζώα. Θυμίζει και πάλι τη συμπεριφορά των βρεφών, που τους κάνεις μια γκριμάτσα εκεί που κλαίνε απαρηγόρητα και ξαφνικά τα ξεχνάνε όλα και αρχίζουν τα γέλια.
Κάποιος που θα ήθελε να αναζητήσει τη ρίζα της ευρύτερης κακοδαιμονίας μας, θα έφτανε ακριβώς σ’ αυτό : συστηματοποιημένη απεύθυνση στο θυμικό του «πολίτη». Καθενός από εμάς προσωπικά.
Αυτό για το οποίο οι liberals [από τον Κυριακούλη μέχρι τον Εμανουέλ Μακρόν και τον Τζο Μπάιντεν] κατηγορούν τους αντιπάλους τους, ο «λαϊκισμός», αποτελεί το πιο βρωμερό απ’ τα τρικ που μετέρχονται οι ίδιοι, καλυμμένο πίσω από «πολιτισμικές» αφηγήσεις και προσωπικές ιστορίες άξιες ακρόασης. Και μεταβαπτισμένο σε …«συναίσθημα». Κυρίαρχο φυσικά συναίσθημα στη ζωή του ανθρώπου είναι ο φόβος στις ποικίλες εκδοχές του. Κυρίαρχη ανάμεσα σ’ αυτές, ο φόβος για τον θάνατο – του ίδιου και των αγαπημένων του. Όχι τυχαία, όλα τα μείζονα ζητήματα της σήμερον δεν [θα μπορούσαν να] αφορούν τίποτα λιγότερο από την επιβίωση.
Εννοείται ότι το «συναίσθημα» δεν είναι χτεσινή ανακάλυψη. Η παρούσα φάση είναι διάδοχη εποχών κυριαρχίας του πατριωτισμού και της θρησκευτικής / ιδεολογικής πίστης, συναισθημάτων που, πλέον, έτσι αποφάσισαν κάποιοι, δεν πουλάνε. Η διαφορά είναι ότι τα συγκεκριμένα συναισθήματα ανταποκρίνονται σε αληθινές ανθρώπινες ανάγκες. Που σημαίνει : συνάδουν με κώδικες σκέψης και δράσης.
Σήμερα, σύμπασα η κουλτούρα των social media και οι μέσω αυτής διακινούμενες identity politics, βασίζονται στην επίκληση του συναισθήματος. Μιλάμε φυσικά όχι για συναίσθημα, αλλά για μια καρικατούρα του, αντίπαλο δέος της λογικής ως έννοιας. Ενάντια στην τελευταία διεξάγεται ένας ακήρυχτος πόλεμος.
Όποιος είχε μάτια έβλεπε τα σημεία των καιρών, όπως εμφανίζονται, δεκαετίες τώρα, μέσα απ’ την ιδεολογία της λαϊκής κουλτούρας. Αιχμή του δόρατος εδώ, το δίδυμο «διαφημίσεις / ποπ επιτυχίες» – οι δεύτερες, με τον καιρό, δήλωσαν πλήρη υποταγή στην «αισθητική» των πρώτων.
Θυμάμαι ένα κείμενό μου στους 4Τροχούς του Κώστα Καββαθά – Αύγουστος 2010, απ’ αφορμής μιας επίκαιρης τότε, διαφήμισης της Coca – Cola. Το ξαναδημοσιεύω, έχει νομίζω κάποια πλάκα – και μετά συγχωρήσεως για τις out of date παραπομπές :
NOTHING MORE THAN FEELINGS…
Η εικόνα ασπρόμαυρη, η εποχή απροσδιόριστη: η νεαρή κυρία παρακολουθεί κάποιο ερωτικό φιλμ, σφίγγοντας το μαντήλι της, με τα μάτια πλημμυρισμένα από δάκρυα. Σε κοντράστ, η φωνή ενός κριτικού αποτιμά ψυχρά το έργο – ο τόνος στομφώδης, αυτοϋπονομευτικός: «ταινία μελό, επίπεδοι χαρακτήρες, σενάριο που δεν πείθει». Κάποια στιγμή ο κριτικός σταματά. Ακούγεται η φωνή του «δικού μας» ανθρώπου – αφηγητή της διαφήμισης. Καθησυχάζει τρυφερά εμάς και την δακρυσμένη κυρία, ρίχνοντας το σύνθημα:
«Μη φοβάστε να δείξετε τα συναισθήματά σας. Χρειαζόμαστε περισσότερη συγκίνηση». Διακριτικά στο κάδρο παρεισφρέει το logo της Coca-Cola.
Για τις ανάγκες του ad, οι άνθρωποι του αναψυκτικού έχουν επιστρατεύσει το δίπολο «συναίσθημα (= καλό) Vs κριτικήσκέψη (= κακό)». Αυτό, στο πλαίσιο μιας ευρύτερης εννοιολογικής διαστρέβλωσης που παρουσιάζει ως αντιθετικές τις λειτουργίες του «μυαλού» και της «καρδιάς». Ψυχολόγοι, μαιτρ της διαφήμισης, επαγγελματίες στιχουργοί, εμπορικοί τε και έντεχνοι, δεν σταματούν να μηρυκάζουν το ίδιο κλισέ. [«Μην αντιστέκεσαι, το πάθος έρχεται και σβήνει η λογική» – Ναταλία Γερμανού, «Και δικαίωμα δεν έχω πια να σ’ αγαπώ, το στερέωμα της λογικής μου θα ‘ν’ αυτό» – Λίνα Νικολακοπούλου, «Tο ξέρεις ήρθε η στιγμή, να βάλεις πάθος στη ζωή, να διώξεις κάθε λογική» – Vegas…]
Η πραγματικότητα είναι φυσικά άλλη: λογική και συναίσθημα, άρρηκτα δεμένα, εναλλασσόμενα σε ρόλους αιτίου και αιτιατού, αλληλοτροφοδοτούνται σε έναν αέναο κύκλο. Πολύ απλά, το συναίσθημα παράγει σκέψη, η σκέψη παράγει συναίσθημα. Το μόνο ερώτημα με λόγο ύπαρξης θα ήταν επομένως: «τι είδους σκέψη, από τι είδους συναίσθημα;».
Επιστρέφοντας στην αρχή, το μήνυμα αποτελεί επί της ουσίας ομολογία του εμπνευστή του, που διαβάζεται και ως εξής: «Χρειαζόμαστε ανθρώπους ανίκανους να κρίνουν, ευάλωτους σε οτιδήποτε βλέπουν, είτε μια ‘ταινία μελό με επίπεδους χαρακτήρες’, είτε μια …διαφήμιση». Υπό αυτό το πρίσμα, ένα βήμα χωρίζει τον κολοσσό της Ατλάντα από την κυνική κατάργηση των προσχημάτων που πραγματοποίησε εφέτος η DIESEL με το δικό της σύνθημα: BE STUPID!
