“Θεωρία” είναι η ανακάλυψη / διατύπωση γενικών αρχών οι οποίες ερμηνεύουν φαινόμενα, εντασσόμενα σε ένα γνωσιολογικό πλαίσιο που ορίζει η ίδια. Η προέλευσή της από το ρήμα “θεώμαι”, δείχνει ότι η ισχύς της ή μη αφορά στην ακρίβεια των παρατηρήσεων και τη ερμηνευτική επάρκεια της οργάνωσής τους.
“Όλοι οι άνθρωποι είναι φιλόσοφοι”, δηλώνει ο Καρλ Πόπερ, στον τίτλο του αρκετά ενδιαφέροντος βιβλίου του. Καλοί ή κακοί, πρωτότυποι ή μη, δεν έχει σημασία, αυτό που έχει σημασία για το θέμα μας είναι ότι …”έχουμε δικαίωμα” [υπό την έννοια ότι δείχνει να είναι στη φύση μας] να “στοχαζόμαστε” για θέματα που μας απασχολούν. Και “έχουμε δικαίωμα” να αναζητούμε αιτίες πίσω απ’ τα φαινόμενα – όχι μόνο εκείνα που αποτελούν πηγή κακοδαιμονίας. Να φτιάχνουμε δηλαδή θεωρίες, πρόχειρες ή λιγότερο πρόχειρες, βάσιμες ή αβάσιμες, στεγανές ή διάτρητες. Και να αξιώνουμε, η κριτική που ασκείται σ΄ αυτές να αφορά στην ακρίβεια των δεδομένων που επικαλούμαστε και την εγκυρότητα της λογικής με την οποία γίνεται η αποτίμηση και η χρησιμοποίησή τους.
“Συνωμοσιολογικές” ονομάζονται οι θεωρίες που αποκλίνουν από την επίσημη ερμηνευτική προσέγγιση των γεγονότων. Η επίσημη “αφήγηση”, διαχεόμενη από το σύνολο των μέσων ενημέρωσης, πολύ “επιδραστικότερη” στις μέρες μας χάρη στον do-it-yourself πολλαπλασιαστή ισχύος των social media, χαρακτηρίζεται από ένα είδος ομοφωνίας πίσω από ποικίλες διαφορές, ουσιαστικές ή όχι. Οι τελευταίες αφήνονται να υπάρχουν προς εξυπηρέτηση μιας βιτρίνας ελευθερίας του λόγου, όντας ούτως ή άλλως δευτερεύουσες, μπροστά σε μια σειρά από ζητούμενα που αποτελούν κοινό τόπο για τους “βασικούς παίκτες”.
Οι “συνωμοσιολογικές θεωρίες” προσπαθούν να ανακαλύψουν / φέρουν στο φως αυτά ακριβώς τα ζητούμενα.
Η ίδια η ένταξή τους στην συγκεκριμένη κατηγορία με …δεδομένο το αρνητικό πρόσημο, αποτελεί μια παρωδία θεωρητικής κατασκευής : σπανίως, αν ποτέ, θα υπεισέλθει κάποιος στις λεπτομέρειες των συνωμοσιολογικών θεωριών *, ή θα ενδιαφερθεί για μια κριτική αποτίμησή τους. Σκοπός του αναφερόμενου σ’ αυτές είναι εξ αρχής ο στιγματισμός τους ως αφερέγγυων, απλώς και μόνο ως “υπαγόμενων” στη συγκεκριμένη κατηγορία.
Αυτό γίνεται μέσα από διαδικασίες δυσφήμισης, γελοιοποίησης. ή, όταν τα παραπάνω δεν αρκούν, λογοκρισίας και απαγόρευσης.
Επομένως : ο όρος “θεωρίες συνωμοσίας” δεν εξυπηρετεί κάποιο είδος …εύτακτης κατηγοριοποίησης, αλλά ωμή επίθεση εναντίον της ελευθερίας της σκέψης, μέσω του εκφοβισμού όσων τολμούν να αποκλίνουν από την επίσημη “αφήγηση”.

* Εκτός βέβαια από κάποιες οφθαλμοφανώς γελοίες και ανυπόστατες, όπως της Κούφιας Γης ή της …Επίπεδης : ο ρόλος τέτοιου είδους θεωριών είναι να χρησιμεύουν σαν μοντέλο για διασκεδαστικές παρομοιώσεις. Επιχειρώντας να ανοίξω, προ ετών κουβέντα για τα chem trails με ειδήμονα των αεροπλάνων, με είχε διακόψει γελώντας : “έλα τώρα, σε θεωρούσα σοβαρό άτομο… αυτά τα λέει ο Λιακόπουλος!”