Είπα να ασχοληθώ αποκλειστικά με μουσικούλα του Θεού αυτές τις μέρες, αλλά …σ’ αφήνουνε να αγιάσεις; δεν σ’ αφήνουν.
Πάμε λοιπόν με ρεπορτάζ του γνωστού site, υπό τον αξιοσημείωτα παραπλανητικό τίτλο “Αφρικανική σκόνη: Γιατί τα τελευταία χρόνια εντείνεται το φαινόμενο – Τι λένε οι ειδικοί”

Το φαινόμενο μεταφοράς αφρικανικής σκόνης που δημιούργησε το απόκοσμο πορτοκαλί σκηνικό τις προηγούμενες ημέρες στη χώρα μας έχει αυξηθεί τα τελευταία χρόνια τόσο σε ένταση όσο και σε συχνότητα και, ως εκ τούτου, έχει τραβήξει το ενδιαφέρον της επιστημονικής κοινότητας.
Μάλιστα, όπως εκτιμούν οι ειδικοί, αναμένεται να βρεθούμε ξανά αντιμέτωποι με τις αποπνικτικές αυτές συνθήκες μέσα στον Μάιο, γι’ αυτό οι πολίτες πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί κατά την εξέλιξη του φαινομένου, ειδικά όσοι ανήκουν στις ευπαθείς ομάδες.
«Χαρακτηριστικό του φαινοµένου αυτή τη φορά είναι ότι είχαµε κυρίως ξηρή εναπόθεση της σκόνης, έπεφτε δηλαδή προς την επιφάνεια λόγω της βαρύτητας και δεν είχαµε κάποιες βροχοπτώσεις που να δηµιουργήσουν την αποκαλούµενη λασποβροχή», σημειώνει ο δρ Κωνσταντίνος Λαγουβάρδος, διευθυντής Ερευνών στο Ινστιτούτο Ερευνών Περιβάλλοντος και Βιώσιµης Ανάπτυξης του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών και υπεύθυνος λειτουργίας της υπηρεσίας πρόγνωσης καιρού meteo.gr.
Αν και – όπως λέει μιλώντας στην «Κυριακάτικη Απογευματινή» – το φαινόµενο της µεταφοράς σκόνης από την Αφρική προς την Ελλάδα και άλλες χώρες της Νότιας Ευρώπης έχει γίνει πιο συχνό και έντονο τις τελευταίες δεκαετίες, δεν µπορούµε να πούµε µε κατηγορηµατικό τρόπο ότι υπάρχει άµεση σύνδεση στην αύξηση της συχνότητας και της έντασής του µε την κλιµατική αλλαγή.
«Αλλά είναι σίγουρο ότι οι ηπιότεροι χειµώνες ευνοούν τη µεταφορά της σκόνης από την Αφρική», προσθέτει ο ίδιος, «ενώ στα µέσα του χειµώνα υπάρχει συχνή εµφάνιση της αφρικανικής σκόνης εξαιτίας της συχνότερης παρουσίας νοτιάδων που συνδέονται µε το φαινόµενο».
«Το µόνο που βλέπουµε είναι ότι ίσως εµφανίζεται κάποιες εποχές µέσα στον χειµώνα, ειδικά σε ήπιους χειµώνες. Γενικά όµως δεν θα λέγαµε ότι έχουµε κάποια σηµαντική αλλαγή» συμπληρώνει τονίζοντας παράλληλα ότι, αν και το φετινό φαινόµενο ήταν ιδιαίτερα έντονο, ανάλογης ή και µεγαλύτερης έντασης έλευση αφρικανικής σκόνης είχαμε και το 2018 αλλά είχε γίνει αισθητή κυρίως στην περιοχή της Κρήτης.
Σημειώνεται ότι το φαινόµενο της µεταφοράς σκόνης από την Αφρική προς την Ελλάδα και άλλες χώρες της Νότιας Ευρώπης έχει γίνει πιο συχνό και έντονο τις τελευταίες δεκαετίες. Μάλιστα, πρόσφατη µελέτη επιστηµόνων του Πανεπιστηµίου της Καλιφόρνιας υπολογίζει πως από τα µέσα του 19ου αιώνα υπάρχει αύξηση της µεταφοράς σκόνης κατά 55%.

Ο καθηγητής Περιβαλλοντικής Μηχανικής στο ΑΠΘ, Δημοσθένης Σαρηγιάννης, εκτιμά ότι πλέον θα συναντάμε επεισόδια μεταφοράς αφρικανικής σκόνης όλο και πιο συχνά.
«Η αφρικανική σκόνη είναι κάτι που έχουμε συναντήσει ίσως πριν από 15 χρόνια. Πλέον θα έχουμε μεγαλύτερη συχνότητα των φαινομένων και πιο νωρίς τη θερινή περίοδο» σημειώνει.
Η αυξημένη συχνότητα, η διάρκεια κάθε επεισοδίου και ο όγκος σωματιδίων «είναι καινούργιο στοιχείο και έχει να κάνει με την κλιματική αλλαγή» σύμφωνα με τον κ. Σαρηγιάννη.
Όπως λέει, «το ανησυχητικό είναι ότι αυτή η επιβάρυνση με τη διακοπή έρχεται να προστεθεί πάνω στη σωματιδιακή επιβάρυνση που έχουμε έτσι κι αλλιώς στα μεγάλα αστικά κέντρα της Ελλάδας, στην Αθήνα, στη Θεσσαλονίκη, στο Βόλο για παράδειγμα, στα Γιάννενα, όπου η ποιότητα του αέρα, αντικειμενικά μιλώντας, δεν είναι πάρα πολύ καλή σε σχέση με τα σωματίδια».
«Θα πρέπει να προσαρμοστούμε και το Εθνικό Σύστημα Υγείας να είναι έτοιμο να αντιμετωπίσει οξείες περιπτώσεις ανθρώπων οι οποίοι θα έχουν προβλήματα τονίζει.
Σύμφωνα με τον καθηγητή το φαινόμενο είναι χαρακτηριστικό της ξηρασίας και της σχετικής ερημοποίησης εδαφών με αποτέλεσμα ο συνολικός όγκος σωματιδίων να είναι πολύ μεγαλύτερος.  «Αλλάζουν οι ροές του ανέμου καθώς αλλάζει το κλίμα. Αυτό επηρεάζει ακόμα περισσότερο σε σχέση με την αφρικανική σκόνη» εξηγεί.
Επίσης, σύμφωνα με τον κ. Σαρηγιάννη, «περιμένουμε να δούμε τουλάχιστον ακόμα ένα νέο επεισόδιο με την αφρικανική σκόνη μέχρι τα μέσα Μαΐου, που θα μπορούσε να είναι της ίδιας έντασης με το τωρινό, ίσως και παραπάνω ανάλογα με τις κλιματικές συνθήκες που θα επικρατούν».
Από τον Μάιο και μετά τα πράγματα θα είναι πολύ καλύτερα, συμπλήρωσε. «Το επόμενο φθινόπωρο θα έχουμε ένα ακόμη επεισόδιο αφρικανικής σκόνης»
Όσον αφορά τις µετρήσεις, όπως ανέφερε ο κ. Λαγουβάρδος, ιδιαίτερα υψηλές τιµές καταγράφηκαν κυρίως στην Κρήτη, φτάνοντας ακόµα και τα 700-800 µικρογραµµάρια.
Στον σταθµό µετρήσεων στο Ρέθυµνο για κάποιες ώρες καταγράφηκαν 150 µικρογραµµάρια ανά κυβικό µέτρο στην ατµόσφαιρα, ενώ το ανώτατο επιτρεπτό όριο είναι στα 50. Σηµειώνει ωστόσο ότι αυτή η επιβάρυνση αφορά ανθρώπους µε αναπνευστικά προβλήµατα και πως στην ατµόσφαιρα δεν υπάρχει κάτι τοξικό.
Σύµφωνα µε τον στόχο που έχει θέσει η Ευρωπαϊκή Ενωση, η µέση ηµερήσια τιµή συγκέντρωσης των ΡΜ10 δεν θα πρέπει να υπερβαίνει τα 50 µg/m3 περισσότερες από 35 φορές µέσα στο έτος, ενώ για τα ακόµη πιο λεπτά σωµατίδια των 2,5 µικρών του µέτρου (ΡΜ2,5) ο στόχος είναι µέση ετήσια τιµή 25 µg/m3.
Οι οδηγίες του Παγκόσµιου Οργανισµού Υγείας είναι πολύ πιο αυστηρές (π.χ. για ΡΜ2,5 ο στόχος είναι τα 5 µg/m3).
Σημειώνεται ότι αυτά τα μικροσωµατίδια εισχωρούν στον ανθρώπινο οργανισμό µέσω του αναπνευστικού συστήµατος και µπορούν να προκαλέσουν σοβαρά προβλήµατα, όπως λοιµώξεις, καρδιαγγειακά κ.λπ.
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις, 42.000 θάνατοι/έτος στην Ευρώπη αποδίδονται στη σκόνη, ενώ στις µεσογειακές χώρες έχει υπολογιστεί ότι το 27%-44% του αριθµού των θανάτων που σχετίζονται µε τα σωµατίδια PM10 οφείλεται στην αφρικανική σκόνη. (in.gr)

Πρώτον και καλύτερον, το “απόκοσμο πορτοκαλί σκηνικό τις προηγούμενες μέρες στη χώρα μας”, ως προς την Αθήνα τουλάχιστον, δεν αφορούσε σε μέρες, αλλά σε ένα διάστημα μικρότερο της μιας ώρας. Στη διάρκεια αυτού 1. η σκόνη είχε διεισδύσει έντονα στο αστικό τοπίο και 2. ήταν η ώρα του ηλιοβασιλέματος – εξ ου το χρώμα.*
Ο κύριος Λογγοβάρδος …sorry Λαγουβάρδος, “διευθυντής Ερευνών στο Ινστιτούτο Ερευνών Περιβάλλοντος και Βιώσιµης Ανάπτυξης του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών και υπεύθυνος λειτουργίας της υπηρεσίας πρόγνωσης καιρού meteo.gr “ είναι ο άνθρωπος τον οποίο πρόσφατα επέκρινε δημόσια, και πολύ καλά έκανε, κύριος Κολυδάς για παραπλάνηση του κοινού με σκοπό την τρομοκράτησή του. Η παρούσα δημοσίευση είναι παρεμφερής εκείνης που είχε ενοχλήσει τον διευθυντή της ΕΜΥ την προηγούμενη φορά.
Να επισημάνουμε τη διαφορά προσεγγίσεων των κ.κ. Λαγουβάρδου, Σαρηγιάννη ως προς την κλιματική αλλαγή, καθώς ο πρώτος αμφισβητεί τη σύνδεσή της με το φαινόμενο της αφρικανικής σκόνης. Ισχυρίζεται εν τούτοις ότι αυτό έχει γίνει πιο έντονο τις τελευταίες δεκαετίες, βάζοντάς μας σε αναρώτηση : ποιές είναι αυτές οι δεκαετίες; προσωπικά, μη έχοντας λόγο να αμφιβάλλω για την μνήμη μου, θυμάμαι την αφρικανική σκόνη να πρωτοπαρουσιάζεται ως εξωτικό, εξαιρετικά σπάνιο φαινόμενο, από τα μέσα των ’90s και εντεύθεν. Μιλάμε για μια φορά στη διάρκεια ενός καλοκαιριού max, και σιγά σιγά έχει φτάσει να μας επισκέπτεται μέρα παρά μέρα, καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου.

Ο κύριος Λαγουβάρδος θα συνεχίσει αναφέροντας, στην ίδια πρόταση, ότι το φαινόμενο έχει αυξηθεί κατά 55% τα τελευταία …200 χρόνια (τόσα περίπου μας χωρίζουν απ’ τα μέσα του 19ου αι.). Αυτό, ενώ σύμφωνα με τον κύριο Σαρηγιάννη, την αφρικανική σκόνη τη συναντήσαμε πριν από 15 χρόνια, χάρη στην κλιματική αλλαγή, εννοείται.
Ο ίδιος παρακάτω θα προβεί στην εξής τοποθέτηση : «το ανησυχητικό είναι ότι αυτή η επιβάρυνση με τη διακοπή έρχεται να προστεθεί πάνω στη σωματιδιακή επιβάρυνση που έχουμε έτσι κι αλλιώς στα μεγάλα αστικά κέντρα της Ελλάδας, στην Αθήνα, στη Θεσσαλονίκη, στο Βόλο για παράδειγμα, στα Γιάννενα, όπου η ποιότητα του αέρα, αντικειμενικά μιλώντας, δεν είναι πάρα πολύ καλή σε σχέση με τα σωματίδια». Also sprach Sarigiannis σε άπταιστα ελληνικά και …ο νοών νοείτω. Στη συνέχεια άλλωστε φτάνει με μαθηματική νομοτέλεια στο ζητούμενο : «Θα πρέπει να προσαρμοστούμε, και το Εθνικό Σύστημα Υγείας να είναι έτοιμο να αντιμετωπίσει οξείες περιπτώσεις ανθρώπων οι οποίοι θα έχουν προβλήματα»
Πέρα από τις κωδωνοκρουσίες και τις κινδυνολογίες στις οποίες έχει ειδικευτεί ο διακεκριμένος λυματολόγος ** θα προσφέρει μια παρωδία επιστημονικής εξήγησης του φαινομένου της αφρικανικής σκόνης, μιλώντας για ερημοποίηση εδαφών και αύξηση του συνολικού όγκου της σκόνης, με αποτέλεσμα τη μεταφορά περισσότερης εδώ, σε συνδυασμό με αλλαγές των ροών του ανέμου. Όμως η επέκταση της ερημοποίησης είναι, όπως μπορεί να διαπιστώσει κανείς, της τάξεως του 10% για τον τελευταίο αιώνα. Δύσκολα επομένως – υποθέτω πάντα – μπορεί να εξηγήσει την κατακόρυφη αύξηση της σκόνης που έρχεται στα μέρη μας.

* Το χρώμα των σωματιδίων της σκόνης ήταν όντως κόκκινο, αλλά το “απόκοσμο τοπίο” δεν ξαναέκανε την εμφάνισή του πριν ή μετά από τότε.

** Όπως σημειώναμε σε κείμενο του Ιανουαρίου 2022 με τίτλο ΕΠΙΛΟΓΟΣ ΠΑΝΔΗΜΙΑΣ, ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΠΡΑΣΙΝΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ : “Ο εν λόγω θα εξακολουθήσει να μας απασχολεί, καιρό αφότου θα έχουν εξαφανιστεί Παγώνηδες και Βασιλακόπουλοι. Άλλωστε η εξ αρχής, παράξενη φαινομενικά συνύπαρξή του με τους “ειδικούς” του υγειονομικού τομέα αφορά στο ότι ο καθηγητής περιβαλοντικής μηχανικής προορίζεται, ως συνδετικός κρίκος, να παίξει καταλυτικό ρόλο στο next big thing, η μάλλον στο real thing, όπου θα βρίσκεται πλέον “στα χωράφια του”. You guessed it : το climate change”.