Το άρθρο που ακολουθεί βρίσκεται, όχι σε κάποια σφηκοφωλιά συνωμοσιολόγων, αλλά στο site του CNN.
Το link: https://edition.cnn.com/2020/09/30/health/back-to-normal-bias-wellness/index.html
Έχω μεταφράσει το μεγαλύτερο μέρος του ελεύθερα, χωρίς καθόλου σχόλια. Δεν νομίζω ότι χρειάζονται – το κείμενο είναι ο ορισμός του “αυτοσχολιαζόμενου”.
Να θυμίσω απλώς ότι κάποιοι, ανάμεσά τους και εμείς εδώ, επαναλαμβάνουν απ’ την αρχή αυτής της ιστορίας ότι δεν πρόκειται για κάτι απλό, ότι δεν θα τελειώσει εύκολα, ούτε γρήγορα. Ότι οι “δυο εβδομάδες για την επιπέδωση της καμπύλης” θα γίνονταν μήνες και ίσως χρόνια. Σήμερα, μήνες και κάτι αργότερα, μαθαίνουμε απ’ τους “ειδικούς”το εξής : η εντύπωσή μας ότι το φυσιολογικό για ένα άνθρωπο είναι να κυκλοφορεί χωρίς μάσκα, αποτελεί μια …προκατάληψη κανονικότητας.
Αλλά πάμε στο κείμενο:
Πρέπει να βρούμε τη δύναμη, να αποδεχτούμε ένα δυσάρεστο γεγονός: τα πράγματα, πιθανότατα, δεν πρόκειται να επιστρέψουν στο φυσιολογικό. Η ίδια η λέξη [το “φυσιολογικό”] είναι χιλιοχρησιμοποιημένη από πολιτικούς, αξιωματούχους, εμπειρογνώμονες και απλούς πολίτες, περιγράφοντας μια ιδανική κατάσταση. Εκφράζει ένα είδος νοσταλγίας για άλλες εποχές, εποχές που είχαμε έλεγχο στη ζωή μας, χωρίς τις αλλαγές που τώρα επιβάλλονται.
Αλλά οι εποχές αυτές έχουν περάσει και δεν πρόκειται να επιστρέψουν. Και, όπως λένε οι ψυχολόγοι …πρόκειται για κακό μόνο αν δεν μπορείτε να συμβιβαστείτε μ’ αυτό.
Αντιλαμβανόμαστε σιγά σιγά την πιθανότητα αυτές οι αλλαγές να είναι μόνιμες… η δουλειά [για τους τυχερούς από εμάς…] να γίνεται από το σπίτι. Να επισκεπτόμαστε τα μαγαζιά πιο αραιά και να ξοδεύουμε περισσότερα. Οι μάσκες στο μετρό να είναι μέρος της ζωής μας. Η χειραψία και η αγκαλιά να είναι λιγότερο συχνές. Οι περισσότερες απ’ τις κοινωνικές μας δραστηριότητές να γίνονται μέσω τηλεδιάσκεψης, και όχι δια ζώσης.
Οι αλλαγές που θα κανονικά χρειάζονταν 5 χρόνια, έχουν συντελεστεί μέσα σε 6 μήνες. Άνθρωποι πέθαναν, άνθρωποι έχασαν τη δοιυλειά τους.
Ωστόσο …το να ξεχάσουμε την προτεραία κατάσταση δεν είναι απαραίτητα κακό, λένε οι ψυχολόγοι… Αυτό που είναι επικίνδυνο είναι να αναζητάς την κανονικότητα, αντί να προχωρείς, αντιμετωπίζοντας την κατάσταση…
“Οι πολιτικοί που παριστάνουν ότι η επιστροφή στην κανονικότητα είναι κοντά, κοροϊδεύουν ή τους εαυτούς τους ή τον κόσμο”, λέει ο Thomas Davenprort, καθηγητής επικοινωνιακής τεχνολογίας και management στο Babson College στο Wellesley της Μασαχουσέτης.
“Η τάση του ανθρώπου να πιστεύει ότι οι αλλαγές είναι προσωρινές και ότι το μέλλον θα μοιάζει με το παρελθόν, λέγεται μεροληψία κανονικότητας” [normalcy bias].
“Οι άνθρωποι που δεν μπορούν να προσαρμοστούν στην αλλαγή πιστεύουν ότι εκείνο που θυμούνται ως …κανονικό θα επιστρέψει σύντομα, καθυστερούν ως εξ αυτού να αλλάξουν την καθημερινή δραστηριότητά τους. Εκείνοι που αρνούνται να φορέσουν μάσκες μπορεί κάλλιστα να είναι ένοχοι για …μεροληψία κανονικότητας”, λέει ο Davenport. “Αυτό γιατί αντιλαμβάνονται την παρείσφρηση της μάσκας στη ζωή τους σαν κάτι περαστικό, που δεν υπάρχει λόγος να συνηθίσουν”.
Το λόγο έχει η Sonja Lyubomirsky, καθηγήτρια ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια:
“Ο εγκέφαλός μας προτιμά να επιβιώνει. Ένα μέρος του μπορεί να αντισταθεί στην αλλαγή, θεωρώντας ότι το πρόβλημα θα παρέλθει. Ένα άλλο, όμως, ισχυρότερο …προσαρμόζεται στη νέα πραγματικότητα. Η διαδικασία αυτή, διαδικασία επιβίωσης, λέγεται “ηδονική προσαρμογή” [hedonic adaptation]. Είναι η ικανότητα του εγκεφάλου να δέχεται ως φυσιολογικό κάτι που θα αδυνατούσε να δεχτεί λίγο πριν. Εϊναι μια τάση εγγενής στον άνθρωπο, προστάτευσε τους προγόνους μας από τους κυνηγούς…. και προστατεύει εμάς από το να βλέπουμε κάθε τι καινούργιο ως επικίνδυνο…
…Θα μπορούσε η προσαρμογή στη μάσκα να αποτελέσει την νέα κανονικότητα…”
Όπως συνέβαινε πάντα, έτσι και τώρα, θα ανακαλύψουμε πόσο ανθεκτικοί είμαστε. Το μέλλον θα μας φαίνεται κάποια στιγμή φυσιολογικό, όσο διαφορετικό και αν είναι από την pro-Covid εποχή…
Δυστυχώς η αποτελεσματικότητα του όποιου “κινήματος αντίστασης” αποδείχθηκε άλλη μια φορά κατώτερη των περιστάσεων. Το πρόβλημα πηγάζει κυρίως από το γεγονός ότι τόσο οι σκοποί όσο και τα μέσα του είναι τραγικά ετερόκλητα και περιορισμένα. Αυτοί για παράδειγμα που πλήττονται οικονομικά, ρίχνουν το φταίξιμο αποκλειστικά στην κυβέρνηση ή στο κακό το ριζικό τους, χωρίς να ενδιαφέρονται ιδιαίτερα για την παραβίαση των “θεμελιωδών δικαιωμάτων” – που μεταξύ μας ποτέ δεν ενδιέφεραν πραγματικά κανένα – και ακόμα λιγότερο για τα τερατώδη ψέματα που τους ξεφουρνίζουν κατάμουτρα, τη φύση και το μέγεθος των οποίων ελάχιστοι ούτως ή άλλως είναι σε θέση να κατανοήσουν. Το συνωμοσιολογικό επίσης μέρος της υπόθεσης για τον περισσότερο κόσμο αποτελεί απλώς αφορμή για κουτσομπολιό (“λες να είναι πραγματικά ο Γκέιτς;”) αφού έχουν αποδεχτεί μοιρολατρικά την ιδέα ότι κάποιος θα τους εκμεταλλεύεται στον αιώνα τον άπαντα. Ο “εχθρός” αντιθέτως είναι πλήρως συντονισμένος, αφού όλοι τους έχουν υιοθετήσει τα ίδια ψέματα που εξυπηρετούν τόσο τα προσωπικά τους συμφέροντα όσο και το “μεγάλο σχέδιο” – που παρεμπιπτόντως είναι μεν αμιγώς ανθρώπινης εκτέλεσης, για την αρχική του σύλληψη (καθώς και για την τακτική επίβλεψη) όμως προσωπικά διατηρώ κάποιες επιφυλάξεις..
Καθώς ετοιμάζομαι έχοντας στείλει sms στο Χαρδαλιά να βγάλω σκύλο βόλτα, η πρώτη σκεψη που μου έρχεται ειναι [επειδή το έχεις πει κάποια στιγμή στο παρελθόν]: εννοείς κάποιο είδος σχεδίου από “εξωανθρώπινο” παράγοντα [αν θεωρήσουμε αυτά τα όντα ανθρώπους] τουτέστιν κάποιο είδος συνασπισμένης AI or something;
Δεδομένου ότι το Δίκτυο είναι το μόνο που πραγματικά ωφελείται από τον απίστευτο αυτό παραλογισμό, η εν λόγω ιδέα επανέρχεται περιοδικά ως η μόνη “λογική” εξήγηση when all else fails. Το γεγονός ότι δεν ανταποκρίνεται στις ανθρωπομορφικές μας αναπαραστάσεις, δεν σημαίνει απαραίτητα ότι στερείται βασιμότητας. Κατά τάλλα υπάρχουν πάντα και οι κλασικές παραλλαγές του “μωραίνει Κύριος ον βούλεται απολέσθαι”..
Εξακολουθώ να πιστεύω ότι πίσω από τις μηχανές “κρύβονται” οι κατασκευαστές τους. Και ότι το όποιο συναίσθημα εκμαιεύουν αυτές, θαυμασμός, αγάπη, ανησυχία, φόβος κοκ. είναι παραπλανητικό αφού θα έπρεπε να αφορά αυτούς τους τελευταίους. Πιθανότερο μου φαίνεται, όπως ακριβώς ένας αλγόριθος “καλείται να λύσει το πρόβλημα” της διάδοσης του ιού, ένας άλλος να “πρότεινε” τα τεκταινόμενα ως λύση στο πρόβλημα που του έθεσαν: πώς περνάμε στο next step του σχεδίου, ας πούμε.
Όσο ανεβαίνει το επίπεδο περιπλοκότητας, τόσο η δημιουργία ενός προγράμματος επαφίεται στην αρωγή προηγούμενων αλγορίθμων, ενώ οι άνθρωποι περιορίζονται σταδιακά σε ρόλο καθαρά.. μηχανικό. Τα κίνητρα πίσω από τέτοιες διαδικασίες παραμένουν ανθρώπινα εκ των πραγμάτων, αλλά το πέρασμα στην πράξη αναλογεί περισσότερο με μωρό που προσπαθεί να οδηγήσει αυτοκίνητο. Γενικότερα είμαι της άποψης ότι τα “κίνητρα” είναι που υπηρετούν το “σύστημα” και όχι το αντίστροφο. Με ανάλογο τρόπο η λογική στον άνθρωπο ξεκινά υπηρετώντας κάποια ζωικά ορμέφυτα, αργότερα όμως αυτονομείται σε σημείο που μπορεί και να τα πολεμάει. Πρόκειται περισσότερο για σταδιακή διαδικασία παρά για singularity γιαυτό και σπανίως γίνεται αντιληπτή και πάλι μόνον όταν είναι ήδη αργά..
Συμφωνώ μ’ αυτά, απλώς έχω την εντύπωση ότι δεν έχουμε φτάσει στο συγκεκριμένο επίπεδο πολυπλοκότητας όπου οι μηχανές αναλαμβάνουν πρωτοβουλία. Στο μέλον εννοείται, ακόμα και το επάγγλεμα του …computer scientist θα καταστεί περιττό μαζί με όλα τα υπόλοιπα.
Κατά πάσα πιθανότητα εσύ έχεις το δίκιο, άσε κιόλας που η “θεωρία” μου είναι ως επί το πλείστον προϊόν διαίσθησης και δεν είμαι σε θέση να την αποδείξω ούτε κατά το ελάχιστο. Στις καλές μου μέρες τείνω περισσότερο προς την εκδοχή ενός “βραχυκυκλώματος” του δυτικού καπιταλισμού, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν υπάρχει και κόσμος που έχει πεθάνει από ένα “απλό” βραχυκύκλωμα..
Προϊόν διαίσθησης και ως εκ τούτου μη αποδείξιμη μπορεί να είναι, αλλά η συγκεκριμένη διαίσθηση μου έχει μείνει ως προϊόν ασυνήθιστης διανοητικής εγρήγορσης. Απλώς ελπίζω να είναι λάθος. Γιατί εκεί που έχουμε καταντήσει, το max που μπορούμε να περιμένουμε είναι ένας μίνιμουμ ρυθμός εξέλιξης, μήπως και όταν αυτή έχει φτάσει στο μη περαιτέρω, εμείς να είμαστε …βολικά νεκροί.