Διατάσσοντας τα βλέμματα των τηλεθεατών αυτοστιγμεί στην ίδια εικόνα, κερδίζεις κάτι περισσότερο από την προσοχή τους. Η συγχρονισμένη συνύπαρξη μαγνητίζει το πλήθος, μεταμφιεσμένη σε ιδεολογία της κοινότητας και της οικουμενικότητας. Η εικόνα λειτουργεί σαν μια αόρατη φυλακή πλανητικών διαστάσεων που ενθυλακώνει τους πάντες, ενώ το μήνυμά της εισχωρεί στα βαθύτερα στρώματα του εγκεφάλου, όντας επί της ουσίας μη «επικοινωνήσιμο»: η κοινή εικόνα, αποτελεί ταυτόχρονα προσωπική του καθενός υπόθεση.
Δεν μπορείς να περιγράψεις μια εικόνα. Δεν «αξίζει όσο», είναι τελείως διαφορετική από …χίλιες λέξεις. Η μέσω αυτής επικοινωνία είναι εκ φύσεως προκάτ, μέρος της κουλτούρας των samples*, μεταφέρουσα minimum πληροφορία γύρω από τον χρήστη της. Το λεκτικό αντίστοιχο της επικοινωνίας με εικόνες είναι η ξύλινη γλώσσα. Με την καθιέρωσή της ως κυρίαρχου μέσου, ανοίγει ο δρόμος για τον μοναχικό άνθρωπο του πλήθους. Πάντοτε μόνος αλλά ποτέ αυτάρκης, ποτέ αυτάρκης αλλά επίμονα μόνος.
Τα όρια φαντασίας – πραγματικότητας στην τηλεόραση είναι δυσδιάκριτα έως ανύπαρκτα. Εν ολίγοις περιττά, όπως στον κόσμο των παιδιών. Όμως ο παιδισμός του πολίτη είναι επίσης μείζον ζητούμενο της πολιτικής σκηνής στο συνολό της.
Δεν υπάρχει πιο παραπλανητική έκφραση από το «τηλεοπτικό παράθυρο». Η τηλεόραση δεν είναι ένα παράθυρο στον κόσμο, όπως συνήθιζε να λέει ο Έλβις Πρίσλεϊ **. Τίποτα σ’ αυτήν δεν έχει σχέση με τον αληθινό κόσμο. Τα πάντα διυλίζονται, σκηνοθετούνται και μοντάρονται, το μέσον δεν δουλεύει για κανέναν άλλο εκτός από τον εαυτό του. Η τηλεόραση είναι μια πολύπλοκη κρεατομηχανή. Παίρνει τη μουσική, την “φύση”, την πολιτική, τον κινηματογράφο, το ποδόσφαιρο και τα μετατρέπει σε ομογενοποιημένα, τηλεοπτικά προϊόντα.
Το America’s Got Talent και τα κατά τόπους παρακλάδια του αποτελούν αριστουργηματική μικρογραφία της τηλεόρασης, ως τσίρκου *** της ζωής, με κινηματογραφικής εκπόρευσης εκθέματα, τα οποία μιμούνται την εξ οικείων αμεσότητα της θεατρικής παράστασης. Το τσίρκο περιοδεύει από σπίτι σε σπίτι ακοπίαστα, με την ταχύτητα του φωτός. Πάσης φύσεως δεξιότητες στριμώχνονται χωρίς ειρμό ή νοηματική συνέχεια, με το entertainment ως πανίσχυρο κοινό παρονομαστή τους. Και φυσικά, είναι ο τηλεθεατής – ψηφοφόρος που “επιλέγει”.
Οι διαφημίσεις δουλεύουν για τις εκπομπές, οι εκπομπές δουλεύουν για τη διαφήμιση των καναλιών, τα κανάλια δουλεύουν για την τηλεόραση.
Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι “τηλεοπτικό προϊόν” σημαίνει πάνω από όλα: “όπλο στον αγώνα της τηλεθέασης”. Έχοντας αυτό υπ’ όψη και ξεκινώντας από το συλλογισμό ότι ο μόνος τρόπος ύπαρξης που διαθέτουμε είναι ο της επεξεργασίας προτύπων γεννημένων στο πλαίσιο μιας αφήγησης, αντιλαμβανόμαστε τι συμβαίνει όταν η “αφήγηση” είναι ένα καταναλωτικών προδιαγραφών τερατούργημα, συρραφή διαβουλεύσεων [brainstorming] ανάμεσα στον αφηγητή και τη διεύθυνση του διαφημιστικού τμήματος της παραγωγού εταιρίας: οι ήρωες της οθόνης εφευρίσκονται εξ αρχής όχι ως ανθρώπινες οντότητες, αλλά ως απορρυπαντικά, ως οδοντόβουρτσες, εν γένει ως ευπώλητα προίόντα. Ένα πλήθος διεστραμμένα χυδαίων συμπεριφορών στην αληθινή ζωή βρίσκει την εξήγησή του ακριβώς εδώ: στα τηλεοπτικά πρότυπα που τις εμπνέουν.

* Κουλτούρα των samples [ο όρος δεν είναι δόκιμος] σημαίνει μεγιστοποίηση της αυτοματοποιημένης, προκάτ πληροφορίας, κάτι που εκ των πραγμάτων βάλλει εναντίον της σημασίας στη λεπτομέρεια – σήμα κατατεθέν σε όλους τους χώρους από την εποχή της βιομηχανικής επανάστασης και εντεύθεν.

** “Αυτό είναι το παράθυρό μου” έλεγε, δείχνοντας την τηλεόραση, επιλέγοντας να μένει στο σπίτι του με κλειστές πόρτες και παράθυρα. Θαμμένος μέσα σε ένα Μαυσωλείο – Διαστημόπλοιο, πανταχού παρών και από παντού απών, ο Βασιλιάς συμβόλιζε το πέρασμα μιας ηττημένης γενιάς από το κατώφλι της εικονικής πραγματικότητας.

*** Αν το τσίρκο ήταν η πρώτη μορφή πολυ-θεάματος από τα βάθη της ιστορίας, η τηλεόραση είναι ο σύγχρονος διάδοχός του. Τα σημερινά πολυθεάματα επιχειρούν να μετατρέψουν τον αληθινό κόσμο σε τηλεόραση.