Μοίρα κι αυτή… να έχεις περάσει μια ζωή «φέρνοντας την ποίηση στα σπίτια των απλών ανθρώπων» και, πεθαίνοντας, να σε νεκρολογεί ο ένας αγράμματος μετά τον άλλο. Δεν μιλώ για τους […έμπλεους ποιήσεως] «απλούς ανθρώπους», αλλά για εκείνους του λόγου, δημοσιογράφους και παντός καιρού διανοουμενίζοντες. Ανίκανους κατά τα φαινόμενα να διατυπώσουν μια φράση που να μην είναι αμετροεπής, ασύντακτη ή / και ασυνάρτητη.
Από τα πρώτα που άκουσα, ίσως γι’ αυτό μου έμεινε, ήταν η περισπούδαστη αναφορά του «κινηματογραφικού κριτικού» Δανίκα στον Μεγάλο Δημιουργό που κατάφερε «να συνδυάσει το λαϊκό τραγούδι με τη βυζαντινή μουσική και τον Στραβίνσκι». Ο κύριος Δανίκας αισθάνεται αρμόδιος να μιλά για μουσική, όχι όμως και υποχρεωμένος να μάθει πέντε πράγματα γι’ αυτήν. Σε διαφορετική περίπτωση ίσως «κάπου να είχε πάρει τ’ αυτί του» περί σχέσης λαϊκού τραγουδιού – βυζαντινής μουσικής, για την οποία έχει μιλήσει και ο ίδιος ο Θεοδωράκης.

Σε κανενός τα λαϊκά δεν αντανακλάται περισσότερο αυτή, από όσο στα δικά του – πάντα άκουγα τραγούδια όπως το «Ένα Το Χελιδόνι», «Της Δικαιοσύνης Ήλιε Νοητέ» σαν ιδιοφυείς «αναγραμματισμούς» του Ψαλμού 135 [«Ότι εις τον Αιώνα»] υπό την ίδια έννοια που η «Συννεφιασμένη Κυριακή» έχει πηγάσει από το «Τη Υπερμάχω». *
Αφετέρου, ως προς τον …Στραβίνσκι, η συνύπαρξη στο πλαίσιο ενός δημιουργικού έργου φορμών λαϊκότροπων και «λόγιων» δεν συνιστά ακριβώς συνδυασμό. Ούτε καν η συμπαράθεσή τους στο πλαίσιο μιας ενότητας, όπως Το Αξιον Εστί. Το ότι πολλά τραγούδια του ΜΘ είναι αριστουργήματα «υπεράνω κριτικής», δεν τα καθιστά πιο «έντεχνα» από εκείνα ενός Τσιτσάνη ή ενός Τούντα.
Εκεί που θέλω να καταλήξω είναι ότι, δε χρειαζόταν να φτάσουμε στην καρικατούρα των «τραγουδοποιών» των ‘90s. Ο όρος «έντεχνο λαϊκό τραγούδι», αποτελεί σολοικισμό από καταβολής του.

Last but not least, νούμερο ένα item και εικόνα ακραία συμβολική της περιόδου : άνθρωποι με σβησμένα πρόσωπα, να τραγουδούν «Της Δικαιοσύνης Ήλιε Νοητέ» κάτω απ’ τις φρικτές τους μάσκες.
Μετά από 57 χρόνια πορείας νικηφόρας ενάντια στο χρόνο, το εμβληματικό τραγούδι ευδόκησε να καταστεί ο Ύμνος των Φιμωμένων.

* Το ότι από την εποχή της ευφυούς διαπίστωσης του Ηλία Πετρόπουλου έχουν διατυπωθεί αντιρρήσεις επ’ αυτού, συνοδευόμενες από «βαθυστόχαστες ιστορικές / μουσικολογικές αναλύσεις», είναι κάτι που με ξεπερνάει : ένα ζευγάρι μπατονέτες φτάνει και περισσεύει.