Πέρα από την ξεδιαντροπιά του να ανεβάζει κανείς ένα τέτοιο βίντεο …μια ώρα από το θάνατο του εκλιπόντος, να θυμίσουμε ότι : οι ασυναρτησίες του Βασίλη Ραφαηλίδη τον είχαν καταστήσει, την ίδια περίοδο, αγαπημένο θύμα του Κωνσταντίνου Πλεύρη – ακόμα θυμάμαι τα “ανάμεικτα συναισθήματα” απ’ τις εμπειρίες των μεταξύ τους διαλόγων : ένας αυτοπροσδιοριζόμενος ως φασίστας (όχι τόσο αντιπαθής όσο ο …δημοκρατικός υιός του) να κάνει μια χαψιά στην κυριολεξία κάποιον ο οποίος κυκλοφορούσε διαλαλώντας το ηθικό (βλ. αριστερό) του πλεονέκτημα.
Αν μη τίποτα άλλο πάντως, σαν …φιλόσοφος όπως τον παρουσιάζει ο αρνητικού IQ “χρήστης”, κάτω, δεν τον θυμάμαι να ποζάρει…
Σε οποιαδήποτε περίπτωση, το στωικό / συγκαταβατικό βλέμμα του Σαββόπουλου στη διάρκεια της αγόρευσης, τα λέει όλα.
(Visited 168 times, 1 visits today)
Discover more from OANNES
Subscribe to get the latest posts sent to your email.
Δεν ξέρω αν η συζήτηση προέρχεται από εκείνη τη “μνημειώδη” σκιαμαχία για την περιβόητη ταινία της Φρίντας Λιάπα με το “ψυχικά τραυματισμένο μωρό”. Τη θυμόμουνα βέβαια την επίμαχη σκηνή (εκείνη την εποχή έβλεπα τηλεόραση) αλλά καλού κακού έριξα μια ματιά σε ολόκληρη την ταινία, η οποία προφητικώ τω τρόπω περιγράφει μια περίπτωση ανεξήγητης μαζικής υστερίας – όπως καληώρα η ανωτέρω. Προφανώς το κάνσελ δεν είναι ανακάλυψη της εποχής μας. Η πλάκα είναι ότι αμέσως μετά το “σεξ μπροστά στο μωρό” ακολουθεί “σφαγή μπροστά στο μωρό” (που εμφανίζεται μάλιστα “πασαλειμμένο με το αίμα του δολοφονημένου”) η οποία περιέργως δεν ενόχλησε κανένα. Εννοείται πως επρόκειτο για φωτομοντάζ (οι σκιές εξάλλου στο δωμάτιο δεν ταιριάζουν) και η σκηνοθέτης δικαιώθηκε τελικά στο δικαστήριο. Ίσα ίσα της έβγαλαν τον καρκίνο της κοπέλας που πέθανε δυο χρόνια μετά. Ο Δοξιάδης εντωμεταξύ συνέχισε το θεάρεστο έργο του στο κλάδο των ασυνόδευτων προσφυγόπουλων.
Αν σου πω ότι την ταινία είχα απαξιώσει να τη δω “εκ πεποιθήσεως”, συμπεριλαμβανομένης της επίμαχης σκηνής; Σε οποιαδήποτε περίπτωση, ακόμα και αν το δίκιο ήταν με την “πλευρά Ραφαηλίδη”, που πιθανολογώ ότι ήταν, στο πλαίσιο της συζήτησης της οποίας θυμάμαι αρκετά sections (με είχαν διασκεδάσει όσο και οι διαμάχες Ραφαηλίδη – Πλεύρη) οι κοτρώνες από την πλευρά του “κινηματογραφικού κριτικού” πέφτουν σαν το χαλάζι. Για να μη μιλήσω για το αγοραίο του ύφος. Χωρίς πλάκα, αν κάποιος μου μιλούσε έτσι …θα ξεκίναγα υβρεολόγιο με αντικειμενικό σκοπό τη χειροδικία.
Ο Σαββόπουλος ήταν πάντα πιο περίπλοκη περίπτωση. Η αξιολόγηση των “σοφιών” που αράδιαζε επί παντός επιστητού, ως καθαρόαιμος λαϊκός-θυμόσοφος-υποδυόμενος-το-διανοούμενο, μπλοκάρεται από τη συναίσθηση ενός καλλιτεχνικού επιπέδου το οποίο, σε στιγμές τουλάχιστον * αγγίζει “δυσθεώρατα” επίπεδα για τα ελληνικά δεδομένα, για να μη μιλήσω για το πρωτοφανές για τότε σύνολο πληροφοριών απ’ τις οποίες αντλεί έμπνευση. Εν ολίγοις, ο Σαββόπουλος, παρά τα επιφαινόμενα, δε διαφέρει ουσιαστικά από μεγάλους τραγουδοποιούς τύπου Τσιτσάνη και Άκη Πάνου, όταν αρχίζουν και εκείνοι να “φιλοσοφούν”: τους / τον αντιμετωπίζεις με την οφειλόμενη συγκατάβαση. Ο πολίτης – παρατηρητής της ζωής βέβαια, διαμορφωτής απόψεων καθ’ υπαγόρευση, τον αντιμετωπίζει …όπως εμείς τον Χάιντεγγερ. 🤪
* και στο σύνολο των άλμπουμ ‘Αχαρνής’ ‘Βρώμικο Ψωμί’, ‘Μπάλος’, – αυτά είναι τα “τοπ”, άσχετα από το δικό μου γούστο που είναι …τα ίδια απ’την ανάποδη.
Ο Σαββόπουλος κατά τη γνώμη μου ανήκει στην πολυάριθμη κατηγορία των καλλιτεχνών που δεν θα έπρεπε ποτέ να είχαν ασχοληθεί με την πολιτική. Στην απολύτως καλύτερη των περιπτώσεων οι απόψεις του αντικατοπτρίζουν συρμoύς και τις κοινοτοπίες της εποχής των. Από την άλλη βέβαια χωρίς τη συνεχή πολιτική εμπλοκή του ο Σαββόπουλος – όπως και άλλοι του χώρου – δεν θα είχε ποτέ την επιτυχία που είχε είτε στο χώρο της αριστεράς είτε στο χώρο της δεξιάς. Όπως γνωρίζεις επίσης από παλαιότερη συζήτησή μας, δεν είμαι ιδιαίτερος φαν ούτε του καλλιτέχνη Σαββόπουλου. Πρόκειται για ένα μουσικό/στιχουργό που είναι αδιάσπαστα δεμένος με την εποχή του και τους ανθρώπους της. Δεν είναι σαν τους Beatles η τους Floyd για παράδειγμα που μπορεί κανείς να τους εκτιμήσει εκ των υστέρων. Όποιος πρόλαβε, πρόλαβε. Οι άλλοι απλώς δεν καταλαβαίνουν what the fuss is alll about.
Το συγκεκριμένο φαινόμενο των πολιτικών δεκανικίων της καλλιτεχνικής επιτυχίας στο Ελάντα αφορά σχεδόν τους πάντες, ιδίως στη μεταπολεμική περίοδο. Απλώς μέχρι μια εποχή, πριν απ’ την ολική έκλειψη της “αληθινής” πραγματικότητας (κάτω απ’ τη σκιά των μίντια), οι ίδιοι οι ονειρευόμενοι καλλιτεχνική καριέρα ήταν συνήθως ταλαντούχοι – η περίπτωση του “ψώνιου”, του ατάλαντου δηλ. που νόμιζε ότι είναι ο Μπετόβεν ή ο Καρούζο, ήταν σπάνια και παρέμενε “στα πλαίσια” της γραφικότητας. Από ένα σημείο και μετά (late ’60s – early ’70s) αυτό αρχίζει να ανατρέπεται για διάφορους λόγους. Από μια εποχή και μετά, το “ψώνιο” που “κάνει επιτυχία” αρχίζει να αποτελεί τον κανόνα. Σήμερα, με την αλλαγή φρουράς των γενεών, είναι περίπου νόμος.
Διαφωνώ επίσης ότι πρόκειται για θυμόσοφο που υποδύεται τον διανοούμενο. Η διαχρονική αίσθησή μου είναι ότι επρόκειτο ακριβώς για το αντίθετο. Αυτός εξάλλου είναι και ο βασικότερος λόγος που δεν μπορώ να ευχαριστηθώ την αξιόλογη κατά περίσταση παραγωγή του – και φυσικά συμφωνώ απόλυτα με την κατάταξή σου των καλύτερων έργων του. Για μένα την επιγραμματικότερη περιγραφή του ανδρός έδωσε παλιότερα η Φλέρυ Νταντωνάκη: ένας έξυπνος επιχειρηματίας. Που δεν σημαίνει φυσικά και ατάλαντος.
Κατ’ αρχήν μπορεί κανείς, νομίζω, να είναι veritable διανοούμενος και ταυτόχρονα “άμεσος” στην καλλιτεχνική του δραστηριότητα. Αρκεί να υπάρχει στοιχειώδης ισορροπία / φίλτρο στην αλληλεπίδραση ανάμεσα σε (όχι και τόσο απομακρυσμένες πια) ζώνες του εγκεφάλου – not such a big deal.
Κατά τ’ άλλα επιμένω στα του θυμοσόφου – ο ίδιος ο τρόπος που αναπτύσει τις “θεωρίες” του ο ΔΣ δεν έχει τη φιλοτιμία του θεωρητικού αλλά το μπρίο ενός “δασκάλου” – θεατράνθωπου. Αυτό που λέει η Νταντωνάκη είναι μια απλή μπαρούφα imho. Έξυπνοι επιχειρηματίες συνθέτες (όχι επιπέδου …Σαββόπουλου) πάντα υπήρχαν. Και ένας απ’ αυτούς (προσωπικό μου “ίνδαλμα” & one of the greatest ever) ήταν ο …Χέντελ.
Ο κυρ-Σαββόπουλος είναι κατά την άποψή μου μια χαρά λειτουργικός και στη δική μας εποχή – ξέρω ακόμα και 20ρηδες που τον ακούν με αφοσίωση (όχι ότι αυτό είναι φυσικά το “καταλυτικό επιχείρημα”). Σε οποιαδήποτε περίπτωση, τα όποια προβλήματα στο έργο του εντοπίζονται στους στίχους – η μελωδική/αρμονική του γλώσσα παραμένει ζωντανή και ενδιαφέρουσα, όσο και διάφορων σύγχρονών του αμερικανών / δυτικοευρωπαίων.
Για μένα αυτός του οποίου το έργο είναι σε ένα βαθμό υπερεκτιμημένο και σε μεγάλο βαθμό irrelevant, είναι ο Χατζιδάκις. Ο λόγος για τον οποίο τα αυτιά του νεοέλληνα εξακολουθούν να είναι δεκτικά σ’ αυτόν, είναι ο μόνιμος αεροψεκασμός του με τις ίδιες πάντα ελληνικές ταινίες. Και φυσικά η ασυμμάζευτη παραφιλολογία περί αυτόν διαφόρων ανθυπομετριοτήτων. Αρκούμαι να πω, ως προς το δίπολο “Μίκης-Μάνος”, ότι ο πρώτος αρχίζει εκεί που εξαντλείται ο δεύτερος.
Ο “παρεμβατικός” λόγος του MX ήταν βέβαια πολύ πιο ενδιαφέρων από τον “διδακτικό” του Σαββόπουλου. Αλλά το θάρρος με το οποίο διατύπωνε τις ασυμβίβαστες απόψεις του, έχει (περιέργως;) αποκοπεί στο μυαλό των υμνητών του από το ότι επρόκειτο για …ομοτράπεζο του “Εθνάρχη” αυτοπροσώπως. Και ως εκ τούτου απολαμβάνοντα το απυρόβλητο.
Έχει γράψει βέβαια ωραία κομμάτια ο Χατζηδάκις, αλλά δεν είχε το ταλέντο του Μίκη και πιθανότατα ούτε καν του Σαββόπουλου. Ως “πνευματικός άνθρωπος” πάντως ποτέ δεν αισθάνθηκε την ανάγκη να κρύψει τις διανοουμενίστικες καταβολές του και από την άποψη αυτή αποτελεί πιο γνήσια περίπτωση από του Σαββόπουλου. Μη σου πω κιόλας ότι κατά βάθος ήταν πιο λαϊκός από τον τελευταίο. Γενικότερα ο Σαββόπουλος μου αφήνει μια εντύπωση “fake” λαϊκού καλλιτέχνη, που αφαιρεί οποιαδήποτε απόλαυση της μουσικής του και ακόμα περισσότερο των στίχων του (για τα τεχνικά προβλήματα των οποίων έχω αναφερθεί παλαιότερα). Μπορεί φυσικά να κάνω και λάθος και στην τελική who gives a fuck.
Με το χαρακτηρισμό του ως “έξυπνου επιχειρηματία” πάντως η Νταντωνάκη εννοούσε αυτό ακριβώς που λέω παραπάνω και όχι την καθαρά μουσική του αξία. Περιέργως με την εκτίμηση αυτή συμφωνούσε και ο ίδιος ο Σαββόπουλος που στην πρόσφατη αυτοβιογραφία του αναφερόταν στην μουσική του περσόνα ως ένα ρόλο που δεν είχε καμία σχέση με την πραγματική του ζωή.
Δεν το έχω διαβάσει το βιβλίο, ούτε και πρόκειται. Το ΔΣ τον έχω ζήσει στο πετσί μου, ξεκινώντας από παιδάκι στα ’70s. Η εικόνα που έχω γι’ αυτόν ανήκει “στις βασικές μου τις αρχές” για να το θέσω έτσι. Για να το θέσω και αλλιώς : “Ο δικός μου Σαββόπουλος δεν είναι ο δικός σας Σαββόπουλος”. Το ότι η συγκεκριμένη εποχή, της ακμής του, μοιάζει σαν όνειρο σήμερα, δεν έχει σημασία.
Ως προς τις περσόνες, πολλοί και διάφοροι καλλιτέχνες έχουν πει το ίδιο για τον εαυτό τους, ίσως και να το εννοούν. Νομίζω πάντως ότι πρόκειται, ξανά, για παραφιλολογία αναμασσώμενη απ’ τα μίντια : κάθε άνθρωπος είναι, δυνάμει, τα πάντα, ιδίως στα όνειρά του. Και η “καλλιτεχνική δημιουργία”, οτιδήποτε άλλο και αν υποτεθεί ότι είναι, είναι πάντως και διαδικασία …ονειρέματος.
Don’t get me wrong. Δεν διαφωνώ με τίποτε από τα παραπάνω. Το πρόβλημα με το Σαββόπουλο είναι ότι ο ίδιος επέλεξε το ρόλο του “δημοσίου προσώπου” και κρίθηκε αναλόγως. Ή μάλλον δυσαναλόγως – for better or worse.
Συμφωνώ 100%. Στο κάτω κάτω, μη γνωρίζοντας το επικείμενο τέλος του έχω γράψει ακόμα κι από δω πολύ αρνητικά σημειώματα γι’ αυτόν.
Όντως δεν του φταίει κανένας. Γιατί σε μεγάλο βαθμό, ως απεδείχθη, αναφερόμενος στον “Πολιτευτή” κάνει, ασυνείδητα και σε ανύποπτη στιγμή, την αυτοκριτική του.
Στην περίπτωσή του μάλιστα – περισσότερο ίσως από κάθε άλλον καλλιτέχνη που έχω υπόψη μου – είναι αδύνατο να ξεχωρίσεις το καλλιτεχνικό στοιχείο από το πολιτικό. Είναι αξεδιάλυτα δεμένα μεταξύ τους από προσωπική του επιλογή. Θα έλεγε κανείς ότι το πρώτο αποτελεί συνέχεια του δεύτερου.. με άλλα μέσα. Δεν ξέρω κατά πόσον ισχύει και το αντίστροφο. Σκεφτόμουν για παράδειγμα προχτές που έκανα μια σχετική αναδρομή, πόσο συγκλονιστικά διαχρονική θα ήταν ήταν η “συγκέντρωση της εφεε” χωρίς ορισμένες αγοραίες πολιτικές αναφορές.
Όντως. Περισσότερο στην περιρρέουσα ατμόσφαιρα, βλ. …στη χώρα, αφορούν τα όποια θέματα με το ΔΣ παρά στον ίδιο. Η οποία χώρα κατά την πάγια άποψή μου είναι το ισοδύναμο των στάβλων του Αυγεία. Οι επιλογές για ένα (όντως) καλλιτέχνη ήταν, μια φορά κι ένα καιρό, να φιλήσει συγκεκριμένες “ποδιές” ή να μείνει στο περιθώριο. Οι όποιες αποκλίσεις απ’ τον άξονα ελαττώθηκαν προϊόντος του χρόνου, και εκμηδενίστηκαν, μαζί με τον αριθμό των (όντως) καλλιτεχνών. Αρκεί να συνειδητοποιήσει κανείς μετά από τόσα τραγούδια που έγραψε ο ΔΣ, ποια έχουν εγγραφεί βαθύτερα στο “συλλογικό ασυνείδητο” : η ‘Συννεφούλα’ (ο διαχρονικός ύμνος των losers), το ‘Ας Κρατήσουν Οι Χοροί’, ένα ψευτοδημοτικό που θα μπορούσε να έχει γράψει ο Κατσαρός, …κι αυτό το πραγματάκι με τα παιδιά στο Λαύριο.
Ως προς τη ‘Συγκεντρωση της ΕΦΕΕ’ πάντως, η μεγαλοσύνη / διαχρονικότητα του τραγουδιού, όπως και κάθε όμοιού του, είναι ακριβώς ότι το ένδυμα της επικαιρότητας εξαφανίζεται άμα τη ακροάσει. Μέσα από το επμέρους άγεσαι μεγαλοπρεπώς στο όλον.
Εν ολίγοις, αν ο Σαββόπουλος είχε καλλιεργήσει περισσότερο την “προσωπική” του πλευρά έναντι της πολιτικό-λαϊκής, θα ήμουν πιθανότατα φανατικός του. Your mileage may vary.
Τι να πω, για μένα είναι δεδομένο ότι με τον κυρ-Διονύση έφυγε ο …προτελευταίος των μεγάλων της δικής του γενιάς. Όχι ότι σημαίνει και τίποτα αυτό από πρακτικής απόψεως: ανενεργοί είναι όλοι αυτοί εδώ και δεκαετίες.
“Πλάκα” πάντως είχαν οι νεκρολογίες των πολιτικών και …μουσικών νάνων που τον αποχαιρέτησαν. Όση και η βαρυσημαντότητα με την οποία κάθε πικραμένος έσπευσε να “τοποθετηθεί” στο Twitter.
Εννοείται ότι το να παρακολουθήσω τις νεκρολογίες και τα σχετικά υπερέβαινε κατά πολύ τις λιγοστές μου αντοχές. Αν πάντως ήξερα ότι στην “τελευταία μου κατοικία” θα με συνόδευε τέτοιο κακό συναπάντημα, θα έκανα ό,τι περνούσε από το χέρι μου για να παραμείνω ζωντανός!
Γάμησέ τα, ως προς την κηδεία. Το χειρότερο απ’ όλα ήταν ότι είχαν βάλει και δυο κυρίες να περιγράφουν / σχολιάζουν τα τεκταινόμενα εν πλήρει επισημότητι. Κάθε συλλαβή του λόγου των οποίων απέπνεε …”πολιτισμό με όλη τη σημασία της λέξεως”. Το υπερδασύ “σίγμα” όπως το πρόφερε η μια απ’ αυτές περιπαθώς (“ο Διονύσσσησσσ Σσσαββόπουλοσσσ“), ήταν και η χαριστική βολή για μένα.
Εννοείται ότι και ο Ραφαηλίδης εκτός θέματος είναι ουσιαστικά στη συζήτηση και ιδιαίτερα προκλητικός ως προς τους τρόπους του (το ίδιο στυλ είχε βέβαια με όλους). Προφανώς κόπτεται στο συγκεκριμένο σημείο να στηρίξει το φίλο του Αγγελόπουλο έστω και με λάθος επιχειρήματα. Για τον οποίο Αγγελόπουλο να επαναλάβω την πάγια τοποθέτησή μου. Αν έβαζε κάποιον άλλο να του γράφει τα σενάρια και τους διαλόγους, θα μπορούσε να σταθεί δίπλα σε οποιονδήποτε από τους μεγάλους του χώρου.
Ως προς το Δοξιάδη, δια της πληκτρολογήσεως της λέξεως “ΔΟΞΙΑΔΗΣ” στην αναζήτηση του μπλογκ, μπορεί κανείς να διαβάσει μια σειρά κειμένων γι’ αυτόν, με αφορμή κυρίως το θέμα των “ασυνόδευτων προσφυγόπουλων”. Επί του οποίου παρεμπιπτόντως, αυτός και η protege του κυρία Αγαπηδάκη τηρούν σιγήν ιχθύος έκτοτε.
Συμφωνώ εννοείται για τη “συγκέντρωση”. Από τις περιπτώσεις που το πολιτικό και το προσωπικό βρίσκονται σε τεταμένη διαλεκτική αρμονία.